Blog: De opmars van de warmtepomp

In mijn voorgaand blog 'Geen symptoombestrijding, maar rigoureus hervormen' schreef ik dat een klimaatneutraal energiesysteem gebaseerd zou moeten zijn op échte prikkels en niet op kunstmatig gecreëerde prikkels. Werkend aan een klimaatneutraal plan vanuit de visie van AgroEnergy wordt mij steeds duidelijker welke veranderingen we in gang moeten zetten zodat we de gewenste doelstelling uiteindelijk ook gaan halen.

De glastuinbouw in Nederland is op weg om in 2040 klimaatneutraal te gaan telen. Dit volgens de visie van Glastuinbouw Nederland. Uiteraard zijn aan deze visie een aantal randvoorwaarden gesteld met vooral een extern karakter zoals een goede CO2 voorziening en glastuinbouwcluster dekkende warmtenetten. Wat ik een goede toevoeging zou vinden is een inspanning op een CO2-sectorsysteem en energiebelastingklimaat wat de doelstelling van klimaatneutraliteit ondersteunt.

Het huidige CO2-sectorsysteem houdt warmtekracht in stand
Ik probeer dit hieronder toe te lichten. Het huidig CO2-sectorsysteem geeft een garantie op het CO2-doel 2020. Bij een overschrijding van de jaarlijkse doelstelling - afgeleid van het doel voor 2020 - worden de kosten van deze overschrijding verrekend met de individuele bedrijven op basis van het gasverbruik in het betreffende jaar. Op basis van het CO2-sectorsysteem komt de glastuinbouwsector in aanmerking voor het verlaagde belastingtarief op ketelgas. Hierbij ook wetende dat gasverbruik voor warmtekracht al vrijgesteld is van energiebelasting. Het merendeel van het gasverbruik in de glastuinbouw wordt echter gebruikt door warmtekracht. Warmtekracht is zowel energetisch als op gebied van CO2 allocatie een zeer efficiënt conversiemiddel. Maar aangezien dit de allergrootste gasverbruiker in de sector is: hoe ga je deze op termijn vervangen en door wat? In gebieden met glastuinbouwclusters en geschikte geologie is aardwarmte of duurzame restwarmte uiteraard een voor de hand liggende oplossing. Maar dit zal nooit landelijk dekkend worden. Warmtekracht is met name financieel interessant omdat het elektriciteit kan leveren aan het landelijke net tegen prijzen waarin ook producenten (gas/kolen centrales) concurreren met EU-ETS CO2 beprijzing. Deze producenten betalen per ton CO2 circa €60,-. Warmtekracht wordt door het CO2-sectorsyteem hier maar zeer beperkt door belast. Kortom het CO2-sectorsysteem, in haar huidige vorm, houdt warmtekracht in stand en daarmee behaalt de sector mogelijk niet haar beoogde doelstelling om in 2040 klimaatneutraal te gaan telen. Een CO2-sectorsysteem waarin een directe relatie wordt gelegd met een marktconforme CO2-prijs is noodzakelijk voor de juiste prikkel.

Duurzame elektriciteit vrijstellen van ODE
Een ander punt wat mij stoort is de ODE zoals door de overheid ingevoerd. Niet de 'ode' aan de verduurzaming maar de heffing opslag duurzame energie- en klimaattransitie (ODE). De ODE is met name de financieringsbron voor de SDE++ gedreven duurzame projecten. Daar heb ik uiteraard niets op tegen. Maar waarom moet je ODE ook betalen over de inkoop van duurzaam opgewekte elektriciteit en niet uitsluitend op niet duurzame elektriciteit. Je geeft toch ook geen boete aan de automobilist die zich wel aan de snelheid houdt? Door duurzame elektriciteit vrij te stellen van ODE en mogelijk geleidelijk een ODE verhoging door te voeren op niet duurzame afgenomen elektriciteit creëer je een juiste prikkel om meer duurzaam geproduceerde elektriciteit af te nemen.

Warmtepomp voor de glastuinbouw
Om klimaatneutraal te kunnen telen moet je overstappen naar duurzame energiebronnen. Een all-electric conversie systeem is, indien de juiste randvoorwaarden worden gecreëerd, bij uitstek geschikt voor glastuinbouwbedrijven in gebieden die niet geschikt zijn voor collectieve warmtesystemen. De warmte kan geproduceerd worden met bijvoorbeeld een warmtepomp. Bekende techniek maar (nog) niet populair in de glastuinbouw voor warmteproductie door de te hoge marginale kosten in vergelijking met warmtekracht. Maar als je de CO2-sectorsysteemopbrengsten via een exploitatievergoeding terug sluist naar de door de warmtepomp geproduceerde warmte en de SDE++ ook wat warmtepomp vriendelijker maakt, dan voorzie ik een opmars van de warmtepomp in de glastuinbouwsector. De relatief lage aanvoertemperatuur in combinatie met de uitkoeling van de kas is uitermate geschikt voor de glastuinbouw. De warmtepomp samen met de aanwezige warmteopslagtank is ook prima inzetbaar als flexibele afnemer om meer op de goedkopere EPEX-uurprijzen warmte te produceren.

En de warmtekrachtinstallatie dan? De inzet op warmteproductie zal veel minder worden, maar is komende jaren nog hard nodig voor opregelend flexibel vermogen om de energietransitie mogelijk te maken.

Bron: Rien Bot