Blog: Never a dull energy moment!

Het is zelden saai binnen de glastuinbouw sector. Zeker niet op energie gebied. Ten opzichte van nu waren de gasprijzen twee jaar geleden redelijk stabiel met een hoogtepunt in lage prijzen rond de zomer van 2020. Met dat prijsniveau was de energietransitie naar klimaatneutraliteit in 2040 letterlijk en figuurlijk nog ver weg. Geothermieprojecten waren in concurrentie met gunstige WKK sparkspreads en zelfs goedkope ketelwarmte. Er moesten bewust tijdelijk lagere warmteprijzen aangeboden worden om te kunnen leveren zodat toch gebruik gemaakt kon worden van de SDE+ subsidies. Voor nieuwe projecten lag er veel druk op de haalbaarheid van de businesscase. Met de toen geldende forward energieprijzen was het haalbaarheidsperspectief voor de eerste jaren negatief. Voor het doorrekenen van de businesscase op hogere commodity prijzen was weinig acceptatie bij toekomstige afnemers. De warmteprijs was dan namelijk veel hoger dan waarvoor ze nu aan het telen waren. Kortom er was in die periode weinig animo in de sector om versneld te verduurzamen.

Omgedraaide wereld
Vandaag de dag met de extreem hoge commodity prijzen lijkt het wel of we aan de geheel andere zijde van het spectrum zitten. De onverwachte snelle stijging van de gas en elektra prijzen hebben van de tuinders weer veel creativiteit vereist. Hoe ga je om met energieprijzen waar je op de lange termijn moeilijk voor kan telen. De gevonden oplossingen zijn zeer divers en bijna bedrijfssituatie afhankelijk. Van voor langere periode (gedeeltelijk) leeg liggen, kouder telen, minder belichten tot aan versneld investeren voor het vervangen van de huidige belichting voor LED. Maar ook de ondernemers aangesloten op duurzame geothermiebronnen worden geconfronteerd met een veel hogere warmteprijs. Oorzaak hiervan is dat de geothermie SDE+ subsidie gekoppeld is aan de gasprijs ontwikkelingen over het voorgaande jaar. Voor 2022 zijn de correctiebedragen al hoger maar de verwachting voor 2023 is dat deze mogelijk nog hoger zullen uitvallen.

Dit resulteert vervolgens in een veel lagere SDE+ uitkering. Er zit wel een plafond in de hoogte van de uitkering maar geen bodem. Indien de forward energieprijs ervoor zorgt dat het correctiebedrag gelijk of hoger is dan het basisbedrag, wordt het SDE+ bedrag nul en daarmee ook de subsidie uitkering voor dat betreffende jaar. Geen subsidie betekent een hogere warmteprijs voor de afnemers. Uiteraard is het alternatief, warmte met de gasketel, ook heel duur maar daar zien we nu al dat er dan veel minder warmte wordt geproduceerd. Anders gezegd een geothermieproject met geen of weinig subsidie uitkering en een lagere warmte afzet zal er financieel niet goed voor staan. Dan is het ook nog de vraag of het geothermie warmteprijssysteem dusdanig is gestructureerd dat de hogere elektriciteitsprijzen (tbv ESP en warmtepompen) en lagere SDE+ ook tot uiting komt in een hogere warmteprijs. Indien dit niet of slechts gedeeltelijk het geval is dan is de warmteverkoopprijs te laag met het risico dat afnemers dan juist wel vol gaan af nemen.

Koppel geothermiebronnen aan groot warmtenet
Kortgezegd: Een exploitatie gerichte subsidie gekoppeld aan fossiele commodityprijzen werkt niet in de transitie naar een klimaatneutraal energiesysteem indien aan dit systeem direct afnemers zijn gekoppeld. Hoe minder afnemers direct gekoppeld aan het energiesysteem hoe groter de prijs- en afzet risico's en daarmee financieel risico voor de bron. Dit pleit ervoor om daar waar dit mogelijk is geothermiebronnen te koppelen aan een groot warmtenet en los te koppelen van individuele afnemers. Bronnen leveren warmte aan het warmtenet en afnemers kopen op dit warmtenet hun warmte in. De warmteprijs wordt aangeboden inclusief SDE+ zodat de warmte optimaal kan concurreren met alternatieven. De investeringen van netwerk en bron worden vertaald in langlopende capaciteit-, aansluiting-, en transportvergoedingen. Hiermee los je zeker niet alle uitdagingen op maar is de financiële exploitatie van het systeem een stuk zekerder.

Bovenstaande is interessant maar geeft niet direct een oplossing voor de bestaande geothermieprojecten. Zeker voor die projecten met een beperkt aantal afnemers en een eenvoudig warmteprijssysteem. Deze projecten gaan het komende jaren erg moeilijk krijgen en in het ernstigste geval zelfs failliet. Het is geen oplossing om deze projecten een financiële injectie te geven indien het warmteprijssysteem niet aangepakt wordt. Wat wel een probleem kan geven is dat hiermee geothermie onterecht in een verkeerd daglicht wordt geplaatst waar mogelijk nieuwe ontwikkelingen op afgerekend gaan worden. De huidige marktsituatie geeft ook weer een goed uitgangspunt om te investeren in warmtekracht. Sparkspreads en noodvermogen inzet zijn zeer gunstig wat korte terugverdientijden betekenen. Maar dit helpt een versnelling in de transitie naar klimaatneutraal zeker niet!

Een schamel pluspunt is dat de niet uitgekeerde SDE+ subsidies linea recta terugvloeien naar de staatskas. Voor de Staat mogelijk een mooie meevaller met alle Corona steunmaatregelen, toeslag affaires en recentelijk de vermogensrendementsheffing over het spaargeld.

Bron: Rien Bot