Rudi Riemens: Oude octrooien uit de tuinbouw - dubbelglas in de kas

Energie besparen. Dat is met de hoge energieprijzen uiterst actueel, maar ook een echte uitdaging voor de tuinbouwkas. Eén van mijn eerste gedachten was waarom niet veel meer dubbellaags isolatieglas in de kas. Hoe meer lagen glas, hoe beter immers de isolatiewaarde. Helaas blijkt dat nog niet zo eenvoudig.

Spouwverwarming
In 1929 vroeg Albert Oliver Blatchford octrooi GB-344.963 aan op dubbelglas met spouwverwarming voor kassen. Onder in de ruimte tussen glaslagen G-H van de kasgevels plaatste hij een verwarmingsbuis L. Verder zorgde hij voor verbindingskanalen F1, N naar ruimtes tussen glaslagen R en S van het kasdek.

En daar stopt het niet. Hij had zelfs nagedacht over een verwarmde toegangssluis in de verwarmde dubbelglasconstructie. Dit ziet u in het bovenaanzicht in fig. 3 met de deuren J en K met daartussen de toegangssluiskamer T.

Wat heb je er eigenlijk aan?
De grote vraag is: waarom bedacht hij dit? Met onze 2022-bril op denken we gelijk: energiebesparing! Dubbelglas gebruiken we tegenwoordig vooral om te isoleren. Het zorgt voor een opgesloten luchtlaag tussen het glas. Doordat die luchtlaag stilstaat, geleidt hij heel slecht de warmte. Zo isoleer je.

Albert zijn dubbel glas constructie leidde echter niet tot grote energiebesparingen, maar dat was ook helemaal zijn intentie niet. Hij wilde er juist zorg voor dragen dat de warmte zich over een groot oppervlak rondom de planten zou verspreiden.

Lichtdoorlatendheid
Om de warmte binnen een kas te houden wordt nu ook volop gekeken naar dubbel glas als alternatief voor het dichttrekken van energieschermen onder het kasdek. Hierbij dient dan wel voorkomen te worden dat de lichtdoorlatendheid negatief beïnvloed wordt. Meer licht is immers vaak meer teeltopbrengst. Voor dubbellaags isolatieglas kan een achteruitgang in lichtdoorlatendheid worden ondervangen door op het glas een geschikte zon-doorlatende coating aan te brengen, zoals een anti-reflectie coating. Hiermee kan het dubbellaags isolatieglas dan met voordeel een vergelijkbare transmissie krijgen als standaard enkel glas.

Gewicht
Dubbellaags isolatieglas is dan echter nog steeds twee keer zo zwaar als standaard enkel glas. Van 10kg naar 20 kg per m2. Dat heeft consequenties voor de constructie van het kasdek. Hier kan bij nieuwbouw rekening mee worden gehouden. Voor het gaan na-isoleren van bestaande kassen is dit een stuk moeilijker. Het zou bijvoorbeeld ondervangen kunnen worden door dunner glas te gaan gebruiken, bijvoorbeeld ultradun glas, zoals bekend van mobieltjes, van slechts 0,5mm dik. Ter vergelijking standaard glas is 4mm dik. Oftewel, gebruik van dubbellaags ultradun glas zou een gewichtsbesparing van een factor 4 kunnen geven, en het zelfs mogelijk maken om naar drie- of zelfs vierlaags ultradun glas te gaan. Er moet dan echter nog wel een oplossing gevonden worden tegen doorbuiging en behoud van draagkracht.

Ontvochtiging
Een toenemende isolatiegraad van de kas door gebruik van meerlaags isolatieglas betekent daarnaast dat er maatregelen genomen moeten worden voor extra vochtafvoer. Een ontvochtigingsunit gebruikt echter ook energie, en er kan al snel veel warmte naar de buitenlucht verloren gaan. Gebruik van een balansventilatiesysteem met warmteterugwinning kan hier een oplossing bieden.

Sneeuw
In landen met strenge winters is sneeuwlast een factor om mee te nemen. Een hoge isolatiegraad bemoeilijkt het afsmelten van sneeuw. Het kasdek zou kunnen bezwijken onder de sneeuwlast, terwijl daarnaast de sneeuw veel licht zal tegenhouden. Om bij sneeuwval de sneeuw op het kasdek wel direct te doen laten smelten, zou schakelbare spouwverwarming van de ruimte tussen de glaslagen een oplossing kunnen bieden. En daarmee is de cirkel dan weer rond, want voor dubbellaags glasconstructies met spouwverwarming komen we weer terecht bij Albert Oliver Blatchford. Ere wie ere toekomt.

Uitdaging
De lezers die mij wat beter kennen weten dat ik u nog wel eens uitdaag tot verbetering en innovatie. Ik laat me daarom graag verrassen: werkt u aan innovatieve manieren om energie in de kas te besparen? Dat kan met of zonder dubbelglas zijn uiteraard, en hopelijk iets nieuws onder de zon. Meld u zich dan vooral. Ik besteed er graag een volgend blog aan, nadat de octrooiaanvraag is ingediend natuurlijk!

Bron: Rudi Riemens